Ζωή Λειβαδίτου: Αγώνας ανθρωπιάς σε επικίνδυνες αποστολές – «Η μυρωδιά του θανάτου σε κάνει να δίνεις αξία στη ζωή»

Καμία απόσταση, καιρική συνθήκη και κανενός είδους δυσκολία δεν είναι ικανή να την κάνει να ξεχάσει την αποστολή της και να την αποτρέψει από το να την εκπληρώσει. Η Ζωή Λειβαδίτου έχει αφιερώσει τη ζωή της στο να σπεύδει παντού, όπου υπάρχουν άνθρωποι που την χρειάζονται.

Σε σεισμούς στην Ελλάδα, την Τουρκία και την Αϊτή, σε καταυλισμούς χωρών που μαστίζονται από πείνα και φτώχεια, σε επιχειρήσεις διάσωσης προσφύγων στο Αιγαίο, σε εμπόλεμες ζώνες στην Παλαιστίνη και στο Αφγανιστάν, δίπλα σε γυναίκες που κρύβουν τα πρόσωπά τους πίσω από μπούρκες. Η ανθρωπιστική της δράση δεν έχει αρχή, μέση και τέλος, αφού έχει γίνει ένα με την ύπαρξή της από τότε που θυμάται τον εαυτό της.

Αψηφώντας τον κίνδυνο και έχοντας δώσει τον όρκο του Ιπποκράτη, μάχεται για τον άνθρωπο και την αξιοπρέπεια, ακόμη κι όταν όλα δείχνουν να είναι εναντίον. Με καταγωγή από τη Λέσβο, συνειδητοποίησε από μικρή, ότι ήταν γραφτό να μπορέσει κάποτε να εξερευνήσει την απεραντοσύνη του κόσμου. Αυτή η σπουδαία γυναίκα είπε το «ναι», όταν της ζήτησα το ακατόρθωτο: να μου αφηγηθεί, όλα όσα έζησε, μέσα σε λίγες παραγράφους.

«Δύσκολα μονοπάτια ζωής, μα με κοσμογονικά συναισθήματα και βιώματα», λέει πριν ξεκινήσει. Και μετά ο χρόνος χάνεται από την πρώτη μέχρι την τελευταία της λέξη…

Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά

«Νομίζω ότι αυτό το γαλάζιο του ουρανού και της θάλασσας η μυρωδιά της θαλασσινής αύρας του νησιού μου, ήταν η αιτία να έχω από πολύ μικρή την γνώση της απεραντοσύνης του κόσμου, τον κόσμο αυτόν που έπρεπε να γνωρίσω.

Μικρή σε ηλικία δεν μπορούσα να φανταστώ ότι αυτό το γαλάζιο θα ήταν ένα βαθύ γκρι γεμάτο ανθρώπινο πόνο.

Στόχος… να μπορέσω να δημιουργήσω τις προϋποθέσεις να φύγω, στην Αφρική. Τότε η πείνα και ο θάνατος ήταν γνωστός σε αυτές τις περιοχές.

Και το όραμα άρχισε στα 17 μου χρόνια. Τελειώνοντας το σχολείο η επιλογή μου ήταν η Ιατρική. Αποφοίτησα το 1980 από την ιατρική σχολή στην Βουλγαρία.

Γυρίζοντας στην Ελλάδα το μέλημά μου ήταν να βρω με ποιους θα μπορούσα να φύγω.

Πρώτη αποστολή 1985 Αρμενία με τον μεγάλο σεισμό. Με τους «ΓΧΣ» («Γιατρούς Χωρίς Σύνορα») μια και είχα γίνει ιδρυτικό μέλος του Ελληνικού τμήματος.

Να λοιπόν που το γκρι χρώμα δεν ήταν μόνο στην Αφρική, που βέβαια πλέον ήξερα…

Αμέσως μετά ο πόλεμος στην Γεωργία… και το γκρι άρχισε να καλύπτει τον ορίζοντα.

Θάνατος… αυτή η μυρωδιά του θανάτου δεν φεύγει ποτέ, γίνεται ένα με την σκέψη, ριζώνει μέσα σου και δεν σε αφήνει, μόνο σε κάνει να δίνεις αξία στη ζωή.

Πάλεψα με τον εαυτό μου πολύ, γονάτισα, σηκώθηκα, πείσμωσα, έκλαψα, έκαιγαν τα σωθικά μου κάθε φορά που μάθαινα για μια νέα αποστολή.

Τρίτη αποστολή, Ρουάντα Μπουρούντι με τον εμφύλιο… συναισθήματα που είναι αδύνατον να βγουν σε ένα κομμάτι χαρτί, που και αυτό δύσκολα το έβρισκα τις λίγες στιγμές που μπορούσα να μιλήσω με εμένα, να μου δώσω κουράγιο ψυχικό και σωματικό.

Εικόνες που έγιναν εφιάλτες, στιγμές και βιώματα που έλεγα, Θεέ μου γιατί με βάζεις σε αυτή την δοκιμασία; Πώς να αποφασίσω ποιο παιδί θα ζήσει και ποιο θα φύγει, χωρίς ένα άγγιγμα, έτσι για την αξιοπρέπεια του θανάτου. Τα υλικά λιγοστά… 100 παιδιά και μόνο δέκα ορούς για να μπορέσουμε έστω ανώδυνα να παρατείνουμε την ζωή τους…  Και το γκρι έγινε μαύρο, και εγώ εκεί, κρατώντας ένα παιδικό χεράκι, έλεγα νανουρίσματα αφού ήταν το μόνο που μπορούσα να προσφέρω.

Πονάει ακόμα η ανάμνηση αυτών των στιγμών.

Ακολούθησαν Σομαλία, Αιθιοπία, Σιέρα Λεόνε…

Έκανα την απώλεια, τον πόνο, την πείνα δικά μου και συνέχισα, με πείσμα πολέμαγα τον θάνατο και η νίκη ήταν τόσο γλυκιά κάθε φορά που ένα ανθρώπινο πλάσμα γύριζε πίσω στη ζωή.

Ακολούθησε το 1995 ο σεισμός στο Αίγιο, ο πόλεμος στη Σερβία, 1998, 1999 ο μεγάλος σεισμός στην Τουρκία και άλλες αποστολές, η κάθε μία με την μοναδικότητά της.

1998 αποφασίζω ότι κάτι πρέπει να γίνει στο νησί μου με τον εθελοντισμό και ιδρύω την “Ελληνική ομάδα διάσωσης Λέσβου” («ΕΟΔ»). Σταθμός στη ζωή μου, μεγάλη ευθύνη να περάσεις μηνύματα ανθρωπισμού, ηθικής και δεοντολογίας του εθελοντισμού.

Και η ομάδα μεγάλωσε, έγινε μια οικογένεια με κοινά οράματα και στόχους. Τα παιδιά μου, όπως πάντα τα έλεγα και το ένιωθα, ταυτίστηκαν με το δικό μου όνειρο και όραμα που πολύ γρήγορα έγινε πραγματικότητα. Οι δράσεις πολλές, άρχισε και το μεταναστευτικό στο νησί και η ομάδα ήταν δίπλα σε κάθε κατατρεγμένο ξένο η Έλληνα. Αυτός ήταν και ο λόγος που το 2001 βραβεύτηκε η ομάδα της Λέσβου από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

2000 Πρόταση να πάω στο Πακιστάν, που είχε πολλούς πρόσφυγες από το Αφγανιστάν.

Καθυστερώ να απαντήσω, γιατί ακόμα η ομάδα με χρειαζόταν κοντά της.

2001 μετά από πρόταση του ΥΠΕΞ παίρνω την απόφαση να πάω Πακιστάν με στόχο να περάσω στο Αφγανιστάν.

Ο μεγάλος σταθμός της ζωής μου άρχισε. Πολλά χρόνια, έγινε το σπίτι μου, η οικογένειά μου, όλα αυτά τα παιδιά που ξυπόλυτα, χρησιμοποιώντας τεχνάσματα, απαιτούσαν, δεν επαιτούσαν από τους πολιτισμένους Δυτικούς μπάξις… ( το «πολιτισμένους» ας μην το αναλύσω).

Δύσκολες καταστάσεις, καθώς ήμουν η μόνη Ελληνίδα γυναίκα ακόμα και από ξένες διπλωματικές αποστολές.

Κατάφερα να με σέβονται και να με νιώθουν δικό τους άνθρωπο, που πάντα ήξεραν ότι θα είμαι δίπλα τους σε όλα τα προβλήματά τους.

Δημιουργήσαμε ένα δίκτυο αλληλεγγύης  μεταξύ μας, έτσι ώστε να μπορώ γρήγορα να έχω την πληροφορία πού και ποιος έχει πρόβλημα, για να υπάρχει άμεση ανταπόκριση.

Ανοίγω μια Νοσηλευτική και μία Μαιευτική σχολή για τις γυναίκες που μέχρι τότε δεν είχαν ταυτότητα. Απώτερος σκοπός η εκπαίδευση και εύρεση εργασίας σε δημόσιες δομές ή σε μεγάλες ΜΚΟ, για να είναι και οικονομικά σε θέση να βοηθήσουν την οικογένεια. 2002 ανοίγει η πρώτη νοσηλευτική σχολή στο κέντρο της Καμπούλ με την έγκριση και των κυβερνητικών αντιπροσώπων αλλά και του Μουλά. Αυτό και αν ήταν νίκη.

Γέμισα περηφάνια, όταν η Ελληνική σημαία και η σημαία της «ΕΟΔ» κυμάτιζε στην σχολή. Τριάντα γυναίκες οι σπουδάστριες με αποκορύφωμα την ημέρα της γυναίκας. Σε μια γιορτή κάψαμε τις μπούρκες και την θέση τους πήρε το τσαντόρ (μαντήλα). Ήρθαν και 3 ασθενοφόρα και το παζλ έγινε ακόμα καλύτερο.

2003 ανοίγει η μαιευτική σχολή με τριάντα επίσης σπουδάστριες.

2003 Πηγαίνοντας πολλές φορές στο στάδιο (εκεί που λιθοβολούσαν τις γυναίκες οι Ταλιμπάν), διέκρινα κάποια νέα παιδιά να γυμνάζονται ξυπόλυτα. Ρώτησα και έμαθα ότι οι Ταλιμπάν δεν επέτρεπαν καμία τέτοια δραστηριότητα όταν ήταν στην εξουσία και τα παιδιά θέλαν τόσο πολύ να γυμναστούν.

Το δαιμόνιο μυαλό μου πήρε στροφές… μα το 2004 έχουμε Ολυμπιακούς αγώνες στην Αθήνα. Αυτά τα παιδιά πρέπει να πάνε… έστω για την συμμετοχή για την εμπειρία στη χώρα που ξεκίνησαν οι Ολυμπιακοί αγώνες. Αρχίζει το τρέξιμο να βρω όλα τα παιδιά που κάποια ήταν στο Ιράν και μπορούσαν να γυμνάζονται. Ανέλαβα την φροντίδα των αθλητών σε ιματισμό τροφή και ιατρική φροντίδα.

Τότε, σε μία προπόνησή τους, που φυσικά δεν είχα πει τι είχα στη σκέψη μου, αν δεν μιλούσα πριν με Την Κυβέρνηση  και το «ΑΘΗΝΑ 2004», με πλησίασε διστακτικά ένας αθλητής που παλιά ήταν Πρωταθλητής και τώρα έκανε χρέη προπονητού και μου είπε ότι υπάρχουν τρία κορίτσια που θα ήθελαν να γυμναστούν κάπου, ίσως σε ένα χώρο των UN (Ηνωμένων Εθνών) ή σε κάποια πρεσβεία. Οι δύο ήταν αθλήτριες στο τζούντο και μια σπρίντερ. Κατάφερα και βρήκα χώρο στα Ηνωμένα Έθνη και τώρα η Φρίμπα η Ρουμπίνα και η Αμινέ μπορούσαν να κάνουν προπόνηση.

Αποφασίζω να κάνω ένα γρήγορο ταξίδι στην Ελλάδα και ετοιμάζομαι να διεκδικήσω την συμμετοχή του Αφγανιστάν στους Ολυμπιακούς αγώνες.

Δεν δυσκολεύτηκα πολύ… τους άρεσε η ιδέα να είναι η Αθήνα που θα δώσει την ευκαιρία στους αθλητές του πολέμου.

Μάιος 2004 αεροδρόμιο Καμπούλ. 12 μέλη της Εθνικής Ομάδας του Αφγανιστάν στο δρόμο για την Ελλάδα. (Να πω ότι πολλές χώρες όπως Αγγλία, Νορβηγία, Δανία αιφνιδιάστηκαν και προσπάθησαν να εμποδίσουν την φιλοξενία των αθλητών στην Ελλάδα γιατί δεν το σκέφτηκαν εκείνοι πρώτοι. Η απάντησή μου ήταν, γιατί τόσο καιρό δεν βοήθησαν τα παιδιά και να το πάρουν απόφαση ότι θα είναι στην Αθήνα και καλά θα είναι να το χωνέψουν).

Πού αλλού θα πήγαινα τα παιδιά; Φυσικά στην Λέσβο για δύο μήνες να προπονηθούν και μετά ένα μήνα Θεσσαλονίκη μέχρι να μπουν στο Ολυμπιακό χωριό.

Η πρώτη, λοιπόν ομάδα που έφθασε στην Ελλάδα, ήταν η Αφγανική και στην υποδοχή ήταν εκπρόσωποι του ΥΠΕΞ και του «ΑΘΗΝΑ 2004». Πασίγνωστη η Ελλάδα μετά από αυτό. Στην Λέσβο το ένα πρακτορείο διαδεχόταν το άλλο… όλοι ήθελαν να έχουν ντοκιμαντέρ με τους αθλητές του πολέμου.

Τα παιδιά ενθουσιασμένα χαιρόντουσαν την κάθε στιγμή.

Αίσιο τέλος και σε αυτή την αποστολή μου.

Ακολουθούν Σρι Λάνκα με το τσουνάμι, Ινδία, πόλεμος Ιράκ, Σεισμός Πακιστάν, Πόλεμος Λίβανο, Αϊτή, Σεισμός 2012 Τουρκία Βαν, 2015 το νησί μου τώρα με χρειάζεται… ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ.

Ένας ακόμα μεγάλος σταθμός στη ζωή μου.

Και οι αποστολές δεν έχουν τέλος… στη χώρα μου η πιο δύσκολη.

Ξεχνάνε οι άνθρωποι γρήγορα…

Μα εμένα είναι τόσο γεμάτη η ζωή μου, οι αναμνήσεις κάποιες φορές εφιάλτες που με ακολουθούν, και άλλες όμορφα όνειρα και θύμισες… αυτή είναι η ζωή άλλωστε.

Χρήματα και δόξα… καρέκλες εξουσίας είναι για αυτούς που δεν ένιωσαν άνθρωποι.

Συνεχίζω… να ελπίζω σε ένα αύριο χωρίς ενοχές».

*Ακολουθεί μια επιπλέον φωτογραφική περιήγηση σε σημαντικούς σταθμούς της ανθρωπιστικής δράσης της Ζωής Λειβαδίτου, που επιβεβαιώνουν τον ορισμό ότι πράγματι ισούνται με 1000 λέξεις..:

*Πηγή φωτογραφιών: Προσωπικό αρχείο Ζωής Λειβαδίτου