Twitter-Έλον Μασκ: Βήμα προς την ελευθερία λόγου ή πλατφόρμα ρητορικής μίσους; Έλληνας Επικοινωνιολόγος απαντά

Ένας μήνας συμπληρώθηκε από την ημέρα που ένα από τα δημοφιλέστερα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πέρασε επίσημα στα χέρια του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για την εξαγορά του Twitter έναντι τιμήματος 44 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ο νέος ιδιοκτήτης του, Έλον Μασκ, έγραψε σε τιτίβισμά του: «Το πουλί ελευθερώθηκε».

Μαζικές απoλύσεις, αποχωρήσεις εργαζομένων, φυγή διαφημιστών και η ενεργοποίηση εκ νέου του λογαριασμού του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, σημάδεψαν τον πρώτο μήνα της διοίκησης που φέρει την υπογραφή του ιδρυτή της «Tesla».

Μήπως τελικά οι ενέργειές του αντί να δώσουν νέα πνοή στο Twitter, όπως ήταν το αρχικό του όραμα, το οδηγήσουν ακόμη και σε «θάνατο»; Ή αν κι αν δεν συμβεί αυτό, κατά πόσο είναι πιθανό να λειτουργήσει τελικά ως πλατφόρμα εξάπλωσης διαδικτυακής εχθρότητας και ρητορικής μίσους;

Ο Επικοινωνιολόγος-Πολιτικός Αναλυτής, Πρόδρομος Θεοδουλίδης, αποκωδικοποιεί όλα όσα σχετίζονται με την επόμενη ημέρα μετά την πολυσυζητημένη εξαγορά του εν λόγω ιστοτόπου κοινωνικής δικτύωσης και καταθέτει τις εκτιμήσεις του για το μέλλον.

Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά

Ένας μήνας μετά την εξαγορά του Twitter από τον Έλον Μασκ και ήδη γίνεται λόγος μέχρι και για ενδεχόμενη χρεοκοπία της πλατφόρμας. Πώς αξιολογείτε τους μέχρι στιγμής χειρισμούς του;

Η μεταβίβαση του Twitter πραγματοποιήθηκε μέσα σε κλίμα παγκόσμιου ενδιαφέροντος και αυτό από μόνο του αποτελεί μία βασική διάσταση της δυναμικής που έχουν πλέον τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Το παράδειγμα του Facebook και του Twitter ακολουθούν πλέον αρκετές άλλες περιπτώσεις ψηφιακών εφαρμογών που κάνουν την επικοινωνία των ανθρώπων σαφώς πιο εύκολη υπόθεση. Ωστόσο η συμβολή τους στην επικοινωνία έχει πλέον χαρακτηριστικά μετάδοσης και αναπαραγωγής ενός τεράστιου όγκου ειδησεογραφικού υλικού.

Ο χάρτης των Μέσων Ενημέρωσης αναδομείται όσο τα παραδοσιακά μέσα δημοσιογραφίας δίνουν χώρο ανάπτυξης στα Νέα Μέσα, ενώ αντιστοίχως αναπροσαρμόζεται και ο ρόλος του δημοσιογράφου μέσα στο διαρκώς αναπτυσσόμενο ψηφιακό περιβάλλον.

Χρειάζεται χρόνος για να αποτυπωθούν τα πρακτικά αποτελέσματα της ενέργειας ενός δισεκατομμυριούχου που αποκτά ένα κυρίαρχο μέσο κοινωνικής δικτύωσης, αν υπολογίσει κανείς πως προηγήθηκε μια σχοινοτενής διαπραγμάτευση με άφθονες ανατροπές.

Σε κάθε περίπτωση τα όσα εκφράζει ο ίδιος γύρω από την ελευθερία έκφρασης με κανόνες που προάγουν το σεβασμό στη διαφορετική άποψη παράλληλα με τον πλουραλισμό της συμμετοχής των χρηστών, είναι θετικό να εκφέρονται ως γραμμή της ιδιοκτησίας, ωστόσο δεν απουσιάζει ο προβληματισμός για τον τρόπο με τον οποίο αυτά θα εφαρμοστούν.

Ανησυχίες για το βαθμό συμμόρφωσης της εταιρείας με τους νέους κανόνες της ΕΕ κατά των αναρτήσεων με παράνομο περιεχόμενο εξέφρασε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Δικαιοσύνης Ντιντιέ Ρέιντερς, ζητώντας συγκεκριμένα μέτρα από την εταιρεία, την ώρα που οι εκπρόσωποι της Twitter διαβεβαιώνουν για την πλήρη συμμόρφωση με τους ευρωπαϊκούς κανόνες.

Από την άλλη, εκδηλώσεις θετικής ανταπόκρισης, όπως του Ντμίτρι Μεντβέντεφ, πρώην προέδρου της Ρωσίας και νυν αντιπροέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας που μίλησε για υπέρβαση της πολιτικής προκατάληψης και της ιδεολογικής δικτατορίας στο Twitter δίνουν στον Έλον Μασκ μία συμβολική στήριξη στους χειρισμούς του που όχι μόνο δεν περνά απαρατήρητη, αλλά πρέπει να αξιολογηθεί επαρκώς.

Μην ξεχνάμε βέβαια την υπόσταση του ίδιου και ως επιχειρηματία που σαφέστατα θα επιδιώξει να συνεχίσει η πλατφόρμα την κερδοφόρα πορεία της. Μένει να επιβεβαιωθεί στην πράξη, αν η φιλοσοφία που εφαρμόζεται ως τώρα σε διοικητικό και οργανωσιακό επίπεδο, ως απόρροια και των ενεργειών του νέου ιδιοκτήτη σε σχέση με το ανθρώπινο δυναμικό της εταιρείας, θα συμβαδίσει με τις εξαγγελίες για περισσότερη και βαθύτερη δημοκρατία στο πλαίσιο της φυσικής του λειτουργίας.

Ποια «επικοινωνιακή πολιτική» είναι αυτή, που από τη μια υποστηρίζει ότι πρεσβεύει την ελευθερία της έκφρασης και την αγάπη προς την ανθρωπότητα και από την άλλη «καρατομεί» εργαζομένους με τελεσίγραφα για μαζικές απολύσεις;

Η αναλύτρια του «Insider Intelligence» Τζασμίν Εμπεργκ έγραψε πως «Ο Μασκ βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση να πείσει ανώτερα στελέχη να εργαστούν για αυτόν,  σε μια πλατφόρμα που δημόσια έχει απαξιώσει». Μετά την ολοκλήρωση της επένδυσης φέρεται πως απολύθηκαν σχεδόν αμέσως, ο επικεφαλής του Twitter Παράγκ Αγκραβάλ, ο οικονομικός διευθυντής Νεντ Σιγκάλ και ο επικεφαλής των νομικών υποθέσεων και πολιτικής Βιτζάια Γκάντε.

Ο Μασκ έχει πει ότι σχεδιάζει να περικόψει θέσεις εργασίας, αφήνοντας τους 7.500 υπαλλήλους της πλατφόρμας να ανησυχούν για το μέλλον τους, ενώ έχει δηλώσει  πως δεν αγόρασε το Twitter για να βγάλει περισσότερα χρήματα αλλά για να βοηθήσει την ανθρωπότητα, την οποία αγαπά.

Οι ενέργειες αυτές του νέου ιδιοκτήτη του Twitter δείχνουν πως η περίοδος των διαπραγματεύσεων δεν πέρασε αναίμακτα για κανένα υψηλόβαθμο στέλεχος της εταιρείας, αλλά ούτε και για εκείνον που έχει θέσει ως στοίχημα από όσο φαίνεται τη διαφύλαξη της υψηλής ελκυστικότητας του μέσου.

Το γεγονός ότι κατηγορήθηκαν από τον ίδιο, τα ηγετικά στελέχη που φέρεται να απολύθηκαν λόγω «παραπλάνησης» γύρω από το μέγεθος των ψεύτικων λογαριασμών μπορεί να έχει υπόσταση όσον αφορά τις πραγματικές του διαθέσεις γύρω από τη δημοκρατική κάθαρση του μέσου, ωστόσο μπορεί να είναι και προσχηματικό προκειμένου ως νέος ιδιοκτήτης να αλλάξει εντελώς την κεφαλή της εταιρείας για την εξυπηρέτηση άλλων σκοπών.

Σε μεσαίο και χαμηλότερο εργασιακό επίπεδο, οι εργαζόμενοι υποστηρίζουν πως η εταιρεία προορίζει αθρόες απολύσεις, χωρίς επαρκή προειδοποίηση κατά παράβαση,  τόσο της ομοσπονδιακής νομοθεσίας, όσο και της τοπικής της Καλιφόρνιας. Ο ομοσπονδιακός νόμος των ΗΠΑ (Worker Adjustment and Retraining Notification Act-WARN Act) απαγορεύει στις μεγάλες εταιρείες να πραγματοποιούν μαζικές απολύσεις χωρίς τουλάχιστον 60 ημέρες προειδοποίησης.

Στη διαδικασία που λαμβάνει χώρα αυτή τη στιγμή για την εταιρεία υπάρχει μεγάλη ρευστότητα, την οποία αναπαράγει κάθε σχετική είδηση μεγάλων ανατροπών στη σχέση μεταξύ εργαζομένων και εταιρείας που κάνει το γύρο του κόσμου.

Μπορεί να δούμε λοιπόν την επικοινωνιακή τακτική να αλλάζει πολλές φορές, όσο το περιβάλλον μέσα στο οποίο διεξάγεται η επιχειρησιακή μετάβαση στο νέο καθεστώς μεταβάλλει αρνητικά την εικόνα της εταιρείας αλλά και προσελκύει το ενδιαφέρον και την κρίση όχι μόνον του πολιτικού προσωπικού και των πολιτικών ηγετών, αλλά και του κόσμου γενικότερα.

Υπάρχει τρόπος παρ’όλα αυτά να μπορέσει να «γυρίσει το παιχνίδι» υπέρ του, ενώ οι χρήστες που κλείνουν τους λογαριασμούς τους πολλαπλασιάζονται καθημερινά;

Είναι σοβαρό το ενδεχόμενο ο Έλον Μασκ να αντιμετωπίσει την πρόκληση δημιουργίας εσόδων. Αυτό δηλώνουν αναλυτές που παρακολουθούν στενά τα πράγματα του Twitter, αυτό δήλωσε και η αναλύτρια του Hargreaves Lansdown Σουζάνα Στρίτερ, δεδομένου ότι οι απόψεις στις οποίες φαίνεται να θέλει να δώσει περισσότερη ελευθερία, είναι συχνά «δυσάρεστες» για τους διαφημιστές. Το λέω αυτό γιατί αναφερθήκατε και σε ενδεχόμενη χρεοκοπία.

Από την άλλη, τα λόγια του Μασκ πως «Είναι σημαντικό για το μέλλον του πολιτισμού να έχει έναν δημόσιο διαδικτυακό χώρο όπου να μπορούν να εκφράζονται με υγιή τρόπο ποικίλες απόψεις, χωρίς προσφυγή στη βία» και πως «Τούτου λεχθέντος, το Twitter δεν μπορεί προφανώς να είναι ένα κολασμένο μέρος ανοιχτό σε όλους, όπου όλα μπορούν να λέγονται χωρίς συνέπειες» αν μη τι άλλο προσπαθεί να βάλει τα πράγματα σε μια λογική σειρά.

Η ιστορία έχει δείξει πως οι αλλαγές του ιδιοκτησιακού καθεστώτος επηρεάζουν τους καταναλωτές προϊόντων ή χρήστες υπηρεσιών. Ο κόσμος διεθνώς έχει συνηθίσει το Twitter με τη μορφή που είχε και έχει κατά μεγάλο ποσοστό μέχρι σήμερα. Τα νερά που ταράζει ο Έλον Μασκ με δηλώσεις και ενέργειές του αναμφίβολα έχουν αντίκτυπο. Υπογραμμίζω δε πως υπάρχουν και πολλοί άλλοι εμπλεκόμενοι όπως μέτοχοι, διαφημιστές, ειδικοί αναλυτές κ.ο.κ. που προσπαθούν, θεωρώ ακόμα, να αποκωδικοποιήσουν το κλίμα που δημιουργείται.

Προς ώρας εκτιμώ πως το κύμα των αναχωρήσεων από την πλατφόρμα δεν έχει ανακοπεί πλήρως, διότι απαιτείται ακόμα χρόνος κατανόησης των αλλαγών και φυσικά, χρόνος για τη λήψη της απόφασης συμφωνίας ή όχι με τις επικείμενες αλλαγές.

Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε αποκλειστεί από το Twitter λόγω κατηγοριών για υποκίνηση βίας μετά τις ταραχές της 6ης Ιανουαρίου 2021 στο Καπιτώλιο, χαιρέτισε φυσικά την εξαγορά και εν συνεχεία πραγματοποιήθηκε το ηλεκτρονικό δημοψήφισμα με το οποίο επήλθε η επαναφορά του λογαριασμού του.

Η εξέλιξη αυτή υπήρξε απότοκο αυτής της συνθήκης, δηλαδή μιας πιθανής συρρίκνωσης που περιγράφετε και ίσως δούμε και στην πορεία των πραγμάτων και άλλες περιπτώσεις αναθεώρησης της στάσης του νέου ιδιοκτήτη. Σε ένα παιχνίδι συμβολισμών και εντυπώσεων, όπως πρόκειται αυτή τη στιγμή, οι απαντήσεις δίδονται στο αντίστοιχο πλαίσιο.

Περίπου 4 εκατομμύρια χρήστες απάντησαν στο ερώτημα σχετικά με την εκ νέου ενεργοποίηση ή όχι, του λογαριασμού του Ντόναλντ Τραμπ, με την πλειοψηφία να δίνει το «πράσινο φως». Θεωρείτε ότι η απόφαση αυτή εξυπηρετεί κάποιου είδους τακτική που αποσκοπεί σε κάτι συγκεκριμένο;

Οφείλουμε να λάβουμε σοβαρά υπόψη μέσα από τη διενέργεια μιας τέτοιας αμεσοδημοκρατικής πρακτικής σε ψηφιακή επίπεδο, πέραν του αποτελέσματος και τον τύπο του κοινού που συμμετείχε, το οποίο δεν είναι ξένο από τους συνολικούς χρήστες της πλατφόρμας. Κατ’ επέκταση το μέγεθος αυτό συνηγορεί και στην ποιότητα του περιεχομένου που ανατροφοδοτείται το μέσο στη γενική του εικόνα.

Το λέω αυτό, διότι σαφώς δεν μπορεί να είναι η πλειοψηφία των συμμετεχόντων ενεργοί υποστηρικτές του Τραμπ, δεδομένου ότι κάποιος που θέλει ελεύθερα να εκφράζεται και να σέβεται τους κανόνες που του δίνει η δημοκρατία μέσα στην οποία ζει, δεν μπορεί να επιθυμεί να στερήσει το λόγο σε οποιονδήποτε με τον οποίο πιθανόν να μην συμφωνεί.

Επομένως, η πρωτοβουλία αυτή αρχικά είχε κίνητρα αποκατάστασης σχέσεων με ένα ευρύτατο κοινό, ενώ ενέχει και το στοιχείο της επίδειξης δύναμης που έχει ένας ιδιοκτήτης νέου μέσου ή ενός ΜΚΔ κατά το παράδειγμα των παραδοσιακών ιδιοκτητών των μέσων ενημέρωσης, οι οποίοι σε παγκόσμιο επίπεδο συνεργάστηκαν με την πολιτική εξουσία.

Το Twitter αποτελεί ένα παγκόσμιο «όπλο» στα χέρια κάθε ιδιοκτήτη που μπορεί να το αντιληφθεί ως τέτοιο, συνιστά όμως και ένα μέσο ολοκλήρωσης της δημοκρατίας και εκπλήρωσης των επιταγών της προς τους πολίτες. Είτε μιλούμε για μια τοπική, είτε για μια υπερτοπική, είτε για μια υπερεθνική κοινότητα και δη ψηφιακή. Θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμος ο ρόλος του Έλον Μασκ, αν καταφέρει να διαψεύσει όλους τους προβληματισμούς και αν επιτύχει όντως με κανόνες και δεοντολογία να βελτιώσει τους όρους ψηφιακού διαλόγου και ενημέρωσης της ανθρωπότητας.

Μην λησμονούμε πως ΜΚΔ, όπως το Twitter και το Facebook έδωσαν την οντότητα που αναζητούσαν μέσα από την ελευθερία του διαδικτύου σε διάφορα πηγαία και αυθόρμητα επαναστατικά κινήματα ανά τον κόσμο, ενώ αύξησαν και την απήχηση της απεύθυνσής τους με στόχο την αποτίναξη των λαϊκών μαζών που εκπροσωπούσαν, από απολυταρχικά και ανελεύθερα καθεστώτα.

Παράλληλα, τα ίδια στέκονται και ως πεδίο εξωτερίκευσης της κοινωνικής δυσαρέσκειας ή και της συμφωνίας επί της καθημερινής διακυβέρνησης σε όλο τον πλανήτη. Πιο πρόσφατο ηχηρό παράδειγμα που μελετάται ενδελεχώς, είναι η περίπτωση της υγειονομικής πανδημίας του Covid-19 με τις ποικίλες αντιδράσεις που προκάλεσε και φυσικά μια δημόσια συζήτηση που είχε να κάνει με την ίδια τη ζωή στον πλανήτη.

Ο ίδιος έχει δηλώσει πως «τα αρνητικά “tweets” ή όσα προωθούν την εχθρότητα, θα υποβιβάζονται». Ωστόσο, αρκετοί είναι αυτοί που ανησυχούν ότι το όραμά του για το νέο Twitter πιθανώς να αποτελέσει πεδίο εξάπλωσης εκφοβισμού, παραπληροφόρησης και ρητορικής μίσους. Συμφωνείτε;

Η δράση φέρνει την αντίδραση. Σαφώς, η έλευση μιας νέας επιχειρηματικής φιλοσοφίας έχει πάντα υποστηρικτές, κομίζει όμως και ένα πλαίσιο αντίθετων απόψεων. Ιδανικά θα έλεγα πως κάποιοι πιστεύουν στις αλλαγές και κάποιοι ενοχλούνται από αυτές. Το ζήτημα είναι εξόχως δημοκρατικό ειδικά, όταν πρόκειται για την περίπτωση του Twitter, ενός μαζικού μέσου επηρεασμού του κοινού. Τα ΜΚΔ είναι κατεξοχήν πολιτικά μέσα που καλλιεργούν το παιχνίδι των εντυπώσεων, που επηρεάζουν και επηρεάζονται από αυτές και συχνά δρομολογούν και τις εξελίξεις.

Θα είναι δύσκολος ο αγώνας στον οποίο αναφέρεται ο Έλον Μασκ, θα έχει διακυμάνσεις, τίποτα δεν είναι γραμμικό στην πορεία αυτή που θα διαγράψει και είναι σίγουρο πως συνεχώς θα αναπροσαρμόζονται οι στρατηγικές, οι τακτικές ανάλογα και με τη θέση που θα κατέχει το μέσο στον ανταγωνισμό. Είναι ελπιδοφόρο να θέλει κανείς να ενισχύσει αρχές όπως η ισότητα, η ανεκτικότητα, ο πλουραλισμός των ιδεών.

Ωστόσο, όλο αυτό θα γίνει διαχειρίσιμο από το νέο ιδιοκτήτη μέσα από το πρίσμα της διατήρησης της υψηλής συνδεσιμότητας με τη μεγάλη πλειοψηφία των χρηστών του διαδικτύου και των ΜΚΔ, αλλά ταυτόχρονα και του ανταγωνισμού με τις νέες πλατφόρμες που αποσκοπούν ξεκάθαρα να αποκτήσουν κομμάτι από την «πίτα» των χρηστών του Twitter.

Θα είναι ένα ιδιαίτερα απαιτητικό εγχείρημα, αλλά και κρίσιμο, γιατί έχει την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει σε κάτι που θα μπορούσε να δώσει πνοή στην παγκόσμια δημοκρατία. Μένει να αποδειχθεί, αν η διαβεβαίωση που έδωσε ο Μασκ στον αρμόδιο ευρωπαίο Επίτροπο για την Εσωτερική Αγορά Τιερί Μπρετόν για εναρμονισμό με τις αυστηρές διατάξεις της ΕΕ και έλεγχο του παράνομου ψηφιακού περιεχομένου, θα τηρηθεί και θα λάβει σαφές περιεχόμενο ή ακόμα καλύτερα θα συμβάλλει και στην αναβάθμιση αυτού του πλαισίου.

Υπενθυμίζω πως είχε προηγηθεί η δήλωση του Τιερί Μπρετόν ότι «στην Ευρώπη το πουλί (το σύμβολο του Twitter) θα πετάει βάσει των δικών του κανόνων», κατόπιν της δήλωσης του Μασκ αμέσως μόλις ολοκληρώθηκε η εξαγορά στις 27 Οκτωβρίου, ότι πλέον «το πουλί πετάει ελεύθερο».

Η σκέψη ότι το Twitter γνωρίζει ήδη επικίνδυνα καλά τις προσωπικότητές μας λόγω της διάχυτης παρακολούθησης κάθε κλικ μας και ότι αυτήν, τη γνώση θα τη διαχειριστεί ο Μασκ που αντιλαμβάνεται το μέσο αυτό, ως θεμέλιο μιας «σούπερ ηλεκτρονικής εφαρμογής» (super app) με ευρύτατη εφαρμογή στην ανθρώπινη δραστηριότητα, καταγράφεται σε σημαντικό βαθμό και δύσκολα κανείς μπορεί να την αμφισβητήσει. Ναι, πιθανόν και με τους όρους που διατυπώνετε στην ερώτησή σας, ωστόσο το απευχόμαστε.

Ο ιδρυτής της «Tesla» έχει επίσης υποστηρίξει πως «μεγάλο μέρος των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης εξυπηρετεί, είτε την Ακροδεξιά, είτε την άκρα Αριστερά». Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις μέχρι τώρα, ότι βάζει τα «θεμέλια» για να πετύχει το αντίθετο;

H πρωταρχική ύλη είναι ο άνθρωπος. Έτσι και ο Έλον Μασκ ως νέος ιδιοκτήτης ενός κορυφαίου ΜΚΔ έχει να αποδείξει, όσα δεν θέλει να είναι. Θα μπορούσα να πω μάλιστα πως είναι πολύ πιο σοβαρό το ενδεχόμενο λόγω της αρχιτεκτονικής του διαδικτύου και συνεπώς των Νέων Μέσων να ευνοηθούν οι ακραίες απόψεις από ότι συμβαίνει στα παραδοσιακά μέσα. Για αυτό και η άνοδος των ψηφιακών μέσων επέφερε και την ευδοκίμηση των απόψεων αυτών.

Είναι εύκολο να κατηγορείς κάποιον πως εξυπηρετεί ένα σχέδιο, ενώ πλέον υπάρχουν απαντήσεις για το πώς ο κλασικός διαχωρισμός μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς, έδωσε περιθώριο ανάπτυξης και οικειοποίησης από το μαζικό κοινό, ιδίως του διαδικτύου, απόψεων που άπτονται ακροδεξιών ή ακροαριστερών ή άλλων εναλλακτικών πολιτικών μορφωμάτων λαϊκίστικης Δεξιάς αλλά και Αριστεράς. Επιπλέον, στις μέρες μας η απολιτίκ αντίληψη είναι βαρύνουσα στατιστικά και μετατρέπεται σε σχεδόν αμιγώς πολιτική, καθώς γίνεται ελκυστική σε ευρείες ανθρώπινες κοινότητες.

Ιστορικά, βρισκόμαστε σε μία περίοδο που μπροστά στις σύγχρονες προκλήσεις και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όλα τα κράτη και οι συνασπισμοί κρατών, οι ιδεολογίες έχουν αφυδατωθεί, χωρίς όμως να υποχωρήσουν.

Όχι γιατί δεν έχουν να προτείνουν λύσεις, αλλά διότι η συνθετότητα των προβλημάτων διεθνώς, όπως η κλιματική κρίση, η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, ο πυρηνικός τρόμος, οι τυφλοί φανατισμοί και ο εξτρεμισμός, οι εμφύλιοι σπαραγμοί και οι πολεμικές εντάσεις εξαιτίας φυλετικών, θρησκευτικών αλλά και γεωστρατηγικών συμφερόντων σε συνδυασμό με την επικράτηση του εθνικού από του υπερεθνικού οφέλους έχει επιφέρει έναν τύπο περιφερειακής διαχείρισης των γεγονότων και των απειλών για την αναζήτηση λύσεων. Τοπικά και υπερτοπικά.

Όλα αυτά αντικατοπτρίζονται και στα ΜΚΔ ως εργαλεία πολιτικής έκφρασης και είναι βέβαιο πως αν δεν αμβλυνθούν οι κακές συμπεριφορές και δεν περιοριστούν οι τακτικές καλλιέργειας μιας διχαστικής ρητορικής, κάτι που δεν θα είναι εύκολο για ένα μέσο που έστω υποθετικά, θέλει να σηκώσει το λάβαρο της ελευθερίας, το άκρο ή τα άκρα θα ενδυναμώνουν.

Θα δίδεται δηλαδή περισσότερος χώρος στην προσέλκυση επιφανειακών και λαϊκίστικων θέσεων, αλλά και εύπεπτων ιδεολογημάτων εν αντιθέσει με τις πολιτικές βάθους που εδράζονται σε επεξεργασμένες κατευθύνσεις.

Μην μας διαφεύγει πως οι κακόβουλες ενέργειες μπορούν προφανώς να διαστρεβλώσουν τη λειτουργία του ίδιου του μέσου. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί πως δεν υπάρχουν τεχνικά εργαλεία για να περιοριστούν αυτές οι αρνητικές εκφάνσεις.

Οι ειδικοί τις γνωρίζουν καλά και βεβαίως μία από αυτές είναι αυτό που επικαλείται ο Έλον Μασκ περί υποβάθμισης σχολίων με ανάλογο ύφος και περιεχόμενο, μέσω σχετικού αλγορίθμου. Έχει όμως πολλά ακόμα να κάνει για να αποδείξει, όπως είπα και νωρίτερα, πρώτα από όλα τι δεν θέλει να γράψει η ιστορία για αυτόν.

Με mail προς τους υπαλλήλους της εταιρείας απαιτεί μόνο εξαιρετικές επιδόσεις, ανεξάντλητες ώρες εργασίας και να είναι «σκληροπυρηνικοί». Πώς συνάδει αυτή η στάση με το προφίλ του δημοκρατικού και με σεβασμό προς τον συνάνθρωπο, το οποίο επιδιώκει να προβάλλει προς τα έξω;

Όντως, δημοσιεύματα αμερικανικών ΜΜΕ κάνουν λόγο για πολλές ώρες εργασίας υπαλλήλων που θέλουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του Μασκ μετά την εξαγορά του Twitter. Τον περασμένο Μάιο, ο ίδιος δήλωνε ότι οι προσδοκίες του για την εργασιακή ηθική θα είναι «ακραίες». Ο ίδιος συνηθίζει να λέει ότι δεν ασχολείται με τις επιχειρήσεις απλώς για να βγάλει χρήματα.

Ανάλογου μεγέθους εταιρείες υψηλής τεχνολογίας με πολυβραβευμένα περιβάλλοντα εργασίας, όπως η Apple, η Google, η Microsoft, η Amazon κ.ά. κατάφεραν να προβάλλουν πέραν των προϊόντων και υπηρεσιών τους και ένα εταιρικό προφίλ με κοινωνική υπευθυνότητα και ευαισθησία, το οποίο δεν αφορούσε μόνον τη συνεργασία με τους εργαζόμενούς τους αλλά και τη σχέση τους με την παγκόσμια κοινωνία.

Η εικόνα που παρουσιάζεται σήμερα, δεν δημιουργεί καλές προοπτικές. Όπως στο παράδειγμα του επικοινωνιακού προτύπου, ως συνδρομή στην απάντηση περί τι τύπου δημοκρατίας θέλουμε, έτσι και σε αυτό των εργασιακών σχέσεων είναι αναγκαίο για το δημοκρατικό χαρακτήρα του μέσου να τηρηθούν όλες οι δικλίδες ασφαλείας της εργασίας, αλλά και προαγωγής της εργασιακής ομαλότητας και ειρήνης.

Η εσωτερική εικόνα μιας εταιρείας και ιδίως ενός διεθνούς κολοσσού όπως του Twitter, είναι αλληλένδετη με την εξωτερική και με όλα όσα θέλει να πρεσβεύει από τη θέση της. Δημοκρατία στο εσωτερικό, δεν μπορεί να σημαίνει τίποτα άλλο και από έναν προοδευτικό πόλο ψηφιακής επικοινωνίας και ενημέρωσης για όλο τον κόσμο.

Το ότι οι χρήστες θα κληθούν να καταβάλλουν μηνιαία συνδρομή, για να επαληθεύουν ως «αυθεντικό» τον λογαριασμό τους, έχει ήδη ξεσηκώσει αντιδράσεις. Μήπως τελικά αρέσκεται στο να… προκαλεί την τύχη του, ρίχνοντας επιπλέον «λάδι στη φωτιά»;

Η πλατφόρμα προτείνει από πέρυσι μια συνδρομή για ορισμένες λειτουργίες της. Ωστόσο, ο νέος γενικός διευθυντής της επιθυμεί την εισαγωγή ενός νέου, ακριβότερου προγράμματος, με το οποίο θα διαφοροποιηθούν οι πηγές εσόδων.

Η συνδρομή ύψους 8 δολαρίων τον μήνα για τους χρήστες που θέλουν να επαληθεύσουν τον λογαριασμό τους και η οποία θα τους δίδει τη δυνατότητα να μην βλέπουν πολλές διαφημίσεις αλλά και να έχουν πρόσβαση σε διάφορα άλλα πλεονεκτήματα, ήδη προκαλεί αντιδράσεις, ιδίως μεταξύ των χρηστών που διέθεταν ήδη «πιστοποιημένο» λογαριασμό.

Δεν πιστεύω πως θα μπορούσε να αποδώσει τα μέγιστα μία τέτοια τακτική στη βάση της αρχικής σκέψης αντιμετώπισης που υιοθετήθηκε, ως προς τους ψεύτικους λογαριασμούς, καθώς δεν πρόκειται για ένα απαγορευτικό ποσό, ακόμα και για κάποιον που μπορεί να διατηρεί δεκάδες ψεύτικους λογαριασμούς. Θυμηθείτε τις αντιδράσεις των χρηστών του Facebook όσες φορές ανέκυψε ζήτημα καταβολής συνδρομής και πόσο δυσφημιστικά λειτούργησε για την πλατφόρμα.

Συνεπώς, θα ήταν αφελές να μείνουμε στην αξία μιας συνδρομής στο Twitter και να επικαλεστούμε οικονομικούς λόγους πίσω από ένα τέτοιο εγχείρημα, όταν υπάρχουν αμέτρητοι τρόποι και ευκαιρίες άντλησης εσόδων.

Οι λόγοι είναι σαφώς ευρύτεροι, που σίγουρα αφορούν στην οικονομία της επικοινωνίας, όμως έχουν να κάνουν και με τη διάθεση του Μασκ να τροφοδοτεί συνεχώς μία συζήτηση γύρω από το μέσο, η οποία βέβαια υφίσταται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο στην κοινωνία, στα πανεπιστήμια, στις ομάδες ενδιαφέροντος, στην επιχειρηματικότητα και αλλού.

Τούτο βέβαια, δεν σημαίνει ότι δεν υφίσταται καθόλου οικονομικό ζήτημα, όταν η εταιρεία αντιμετωπίζει πλέον τη δυσπιστία των διαφημιστών ότι μπορεί να χαλαρώσει ο έλεγχος του περιεχομένου της πλατφόρμας, ενώ συνεργαζόμενοι όμιλοι έχουν ήδη αποφασίσει να αναστείλουν τη διαφημιστική δαπάνη τους, όπως η αμερικανική εταιρεία του αγροτοδιατροφικού τομέα General Mills και οι αυτοκινητοβιομηχανίες General Motors και Volkswagen.

Εδώ και κάποιες ημέρες ζητάει από δεκάδες πρώην εργαζομένους, που ο ίδιος απέλυσε πρόσφατα, να επιστρέψουν. Τι δείχνει αυτό για το ύφος της διοίκησης, που έχει υιοθετήσει;

Σε περίπτωση που υφίσταται αυτό, σίγουρα δεν αποτελεί δείγμα καλής επιχειρηματικής πρακτικής. Κανένας εργαζόμενος και κανένας τρίτος που ακούει και παρακολουθεί ανάλογες ειδήσεις, δεν βγάζει ευμενή συμπεράσματα για μία επιχείρηση και τον ιδιοκτήτη της. Πολλές φορές υπάρχουν θέματα που ανακύπτουν σε επίπεδο φημολογίας και μένουν εκεί, άλλα που επιβεβαιώνονται.

Οι εργαζόμενοι είναι ο καθρέφτης μιας επιχείρησης και ο τρόπος που ένας εργοδότης τους διαχειρίζεται, συνάδει ακόμα και στις πλέον δύσκολες συνθήκες με την ιδιοσυγκρασία του αλλά και τη θέση που θέλει να επιτελεί απέναντι στο εκάστοτε οργανωμένο κράτος και την κοινωνία του. Πόσο μάλλον για μια εταιρεία του μεγέθους του Twitter, τα μηνύματα των εν λόγω χειρισμών παρουσιάζουν καθολικό χαρακτήρα.

Είναι τελικά πιθανό, οι ενέργειες του ισχυρότερου ίσως επιχειρηματία του πλανήτη αντί να δώσουν νέα πνοή στο δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης, να το οδηγήσουν ακόμη και σε «θάνατο»;

Όλα είναι πιθανά. Ωστόσο είναι μικρές οι πιθανότητες ένας επιχειρηματίας, ένας δισεκατομμυριούχος που δαπάνησε για την εξαγορά κεφάλαια ύψους 44 δις. δολάρια να αφήσει να καταρρεύσει έτσι εύκολα, μία γιγαντιαία επιχείρηση όπως το Twitter. Ακόμα και αν χρειαστεί το εγχείρημα την ανακεφαλαιοποίησή του, είναι βέβαιο πως δεν θα δυσκολευτεί ο Μασκ να βρει αυτούς τους πόρους.

Εφόσον, όμως καταγράφεται βιβλιογραφικά πως είναι πιθανό μια αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος να επιφέρει ακόμα και την πλήρη κατάρρευση ενός μέσου, είναι άτοπο να υποστηριχθεί κάτι αντίθετο. Πιθανό βέβαια είναι να χαθεί η αίγλη που συχνά συνδυάζεται με το πρόσωπο ή την οικογένεια του επιχειρηματία που βρίσκεται από πίσω.

Σκεφτείτε ότι μιλάμε για εταιρείες σύμβολα της εποχής μας, άρρηκτα συνδεδεμένες με τους ιδιοκτήτες τους, όπως ο Στηβ Τζομπς και η Apple, o Μαρκ Ζάκερμπεργκ και το Facebook. Η αλήθεια είναι πως εύκολα δεν αποθαρρύνονται τέτοιου είδους εγχειρήματα, πάντα υπάρχουν μέθοδοι για να αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον των χρηστών, ωστόσο η ιστορία έχει δείξει πως όταν αρχίσει η συρρίκνωση ενός μέσου, η αναστροφή της είναι ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση.

Πρακτικά, μία τέτοια εξέλιξη θα είχε σωρεία επιπτώσεων στον ψηφιακό κόσμο, και όχι μόνο αλλά και πολλαπλών και πολυεπίπεδων μεταβολών στο οικονομικό και επικοινωνιακό πεδίο. Ως προς αυτό το στοιχείο αρκεί να παρατηρήσουμε ότι το Twitter αγωνίζεται να προσελκύσει τους πιο ενεργούς χρήστες του που είναι ζωτικής σημασίας για την επιχείρηση.

Οι λεγόμενοι «heavy tweeters» μπορεί να αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 10% των μηνιαίων συνολικών χρηστών, αλλά παράγουν το 90% όλων των tweets και το μισό των παγκόσμιων εσόδων. Συνεπώς, η κατάσταση μπορεί να γίνει πολύ χειρότερη στην περίπτωση που δεν κατορθωθεί να παγιωθεί αυτό το ποσοστό των χρηστών.

Στην περίπτωση όμως του Twitter και του Έλον Μασκ πλέον, η πνοή που διατυπώνετε και επί της ουσίας η περισσότερη ελευθερία θα πρέπει να συνάδει με μεγαλύτερη μαζικοποίηση της συμμετοχής των πολιτών του κόσμου. Αλλιώς, δεν θα υφίσταται.

Βίκυ Καλοφωτιά

Βίκυ Καλοφωτιά

Η Βίκυ Καλοφωτιά είναι δημοσιογράφος και απόφοιτη του Προγράμματος Σπουδών Δημοσιογραφίας της Γερμανικής Ακαδημίας Δημοσιογραφίας (Deutsche Journalisten Akademie, DJA) αναγνωρισμένη από την Κρατική Υπηρεσία Εξ’αποστάσεως Εκπαίδευσης (Zentralstelle für Fernunterricht, ZFU). Παράλληλα, είναι Πτυχιούχος Δημοσιογραφίας του Κέντρου Ελευθέρων Σπουδών του Ant1, καθώς και του Τμήματος Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Επίσης, είναι Κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στην «Εφαρμοσμένη Παιδαγωγική: Διδακτική-Προγράμματα Σπουδών» του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Έχει εργαστεί σε ποικίλες ενημερωτικές ιστοσελίδες και εφημερίδες πανελλαδικής κυκλοφορίας αλλά και τοπικής αυτοδιοίκησης υπογράφοντας συνεντεύξεις και άρθρα με έμφαση σε θέματα κοινωνίας στο ελεύθερο και διεθνές ρεπορτάζ. Συγχρόνως υπήρξε και ραδιοφωνική παραγωγός παρουσιάζοντας δικές της εκπομπές με προσκεκλημένους εκπροσώπους του κοινωνικού, ιατρικού, πολιτιστικού και επιχειρηματικού κλάδου από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Σκοπός της είναι να ταξιδεύουν παντού μέσα από την πένα της και να καταγράφει με την κάμερα, ανθρώπινες ιστορίες, που εμπνέουν και κινητοποιούν. Ταυτόχρονα αναζητά πρωτότυπα θέματα από όλο τον κόσμο επιχειρώντας να δίνει βήμα σε αφανείς -και όχι μόνο- ήρωες της καθημερινότητας.